2021'in son haftalarında iklim değişikliği konusunda son dönemde dünya çapında ses getiren bir belgeselden bahsetmek istiyorum. 2021’de, iklim değişikliği, neslinin tükenmesi, korunması ve restorasyonu ve ekosistem değişiklikleri ile ilgili birçok belgesel yayınlandı. Bunlardan sonuncusu ise İngiliz kraliyet ailesinin de dahil olduğu bir konsey tarafından düzenlenen. Earthshot Ödülü: Gezegenimizi Onarmak, isimli çalışmadır.
Belgesel beş bölümden oluşuyor; doğayı koru ve eski haline getir, iklimimizi düzelt, havamızı temizle, okyanuslarımızı canlandır ve atıksız bir dünya inşa et. Belgeselin sunuculuğunu Prens William ve anlatımını David Attenborough yapıyor. Netflix'te yayınlanan birçok belgeselin yanı sıra bu belgesel size dünyayı değiştirecek bir çözüm sunmuyor. Eartshot Ödülü, 2030'a kadar beş iddialı zorluğa çözüm bulmayı hedefliyor. Bu zorluklar, kazananların her bir sorunu çözmek için önümüzdeki on yıl için uygulanabilecek projeleri ortaya çıkarıyor. Bahsi geçen sorunlar Birleşik Krallık merkezli olsa da, çözümler ve projeler tüm dünyaya açıktır. Eartshot Ödülü'nde , bir milyon sterlinlik ödül 2030 yılına kadar dünyanın en büyük çevre sorunlarına en az 50 çözüm sağlaması için önümüzdeki on yıl boyunca her sene beş kez ödüllendirilecektir. Ödülün amacı potansiyel ve mevcut yeniliklerin gezegene bir çözüm olması için finansman sağlamaktır.
Bu beş bölümden en çok dikkatimi çeken “Atıksız Dünya” oldu. Doğada sonsuz bir döngü var, her şey birbirine dönüşüyor ve düzen bu şekilde devam ediyor. Ancak günümüzde tüketim teknoloji ve seri üretim ile hız kazandı. İnsanoğlunun hammadde kullanımı arttıkça üretim arttı ve insanlar bir şeyi bırakıp yenisine sahip olmaya başladı. Dolayısıyla doğadaki sonsuz döngü insan eliyle bozuldu. Bu durum ise çoğu ülke için fazla ve geri dönüştürülemeyen atık sorunu yaratıyor. Gelişmiş ülkeler atıklarının bir kısmını geri dönüştürebiliyor ama geri kalanını az gelişmiş ülkelere gönderebiliyorlar. Bir ülkenin çöpü başka bir ülkenin sorunu haline geliyor. Plastik, sentetik lifler, metal ve cam üretiliyor. Ancak, geri dönüştürülenlerden çok daha fazlası atık olarak sorun olmaya devam ediyor. Örneğin, yalnızca Amerika Birleşik Devletleri yarım milyon tondan fazla plastiği denizaşırı ülkelere gönderiyor ve çoğu atık yönetim sistemlerinin zayıf olduğu ülkelerde birikiyor. Türkiye , 2020 yılında Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere'den toplam 659.960 ton plastik atık ithal etti. Aynı zamanda ithal edilen çöplerin bir kısmı Türkiye'de kaçak yakılarak, nehirlere karıştırılarak, geri dönüşüm yapılmadan doğaya saçılarak yok edildi.
Belgeselde her bölümün Kenya, Moğolistan, Amerika Birleşik Devletleri ve İtalya gibi farklı ülkelerden farklı adayları var. Beşinci bölüm için en faydalı bilgi adayların yine kendi bölgelerinin şartlarına göre bölgelerine en uygun çözümü sunmasıdır. Biri atık suyu geri dönüştürmek için bir proje sunarken, bir diğeri atık gıdaları geri dönüştürmek için bir proje üretiyor. Aday gösterilen kişiler, sorunun yaşandığı bölgeye özel çözümler sunduğundan, bu durum bölgede yaşayan insanlar için uygulanabilir çözümler üretmektedir. Geçen hafta, haberler Roma'daki çöp sorununun altını çizdi. Birikmiş çöpler ve geri dönüştürülemeyen atıklar, uzun süre toplanmadığı ve kalıcı bir çözüm üretilmediği için büyük bir sorun haline gelmiştir. Bölgenin sorununa uygun bir çözüm üretilmediği için siyasi ve sosyal sıkıntılara neden olmuştur. Bu örnek, az gelişmiş denizaşırı ülkelerde ve Avrupa'da atık sorunu olduğunu göstermektedir.
Belgeselin en değerli kısmı ise çözüm odaklı projelerden bahsedildiği yer. Sadece Amerika ve Avrupa odaklı olmayıp Japonya ve Kenya gibi farklı atık sorunları olan bölgeleri de içermesi belgeyi özel kılıyor. Ancak belgesel, beş bölümüyle nispeten yüzeysel kalıyor. David Attenborough tarafından BBC için yapılan Our Planet, A Life on Our Planet, Blue Planet insanları bilgilendirmek açısından çok daha başarılı. Earthsot Ödülü: Gezegenimizi Onarmak, daha çok kraliyet ailesinin para ödülü verdiği iyi sonuçlara yol açabilecek bir tanıtım belgeseli gibidir. Ancak insanlar farklı kültürlerde iyi bir görsel kalite ve söyleşiler ile keyifle izleyebilirler. Ayrıca belgeselde her bölüm kırk dakika olduğu ve sadece bir problem çeşidine odaklanıldığı için insanlar rahatlıkla izleyebiliyor. Sonuç olarak medyanın ilgisini çekmek için önemli bir yapım ve sadece bilim insanlarının değil vatandaşların da gerçek sorunlara faydalı ve uygulanabilir çözümler bulabileceğini gösteriyor.