Evet, çıkacaklar. Bunun en iyi örneği Kaliforniya'dır. 2001 Kaliforniya enerji krizinden sonra, elektrik piyasası reformları Kaliforniya'da varlığını sürdürdü, ancak bir değişiklikle. Bu kez sıfır marjinal maliyetli kaynakların uyumlaştırılması ve teşvik edilmesi, hizmet talebindeki değişim ve yeni bir sözleşme türü gibi çeşitli konular var.
Üzerinde durulması gereken ilk kelime krizdir. Bu bir enerji krizi mi? ABD açısından bakıldığında tam olarak öyle değil. Doğal gaz fiyatları en yüksek seviyelerinde değil. Petrol fiyatları yakın bir seviyeye yükseldi ama biz ham petrol değil ürün tüketiyoruz. Petrol ürün fiyatları rekor seviyelere ulaştı. Bu daha çok fiziksel tahsiste zorlukların yaşandığı Covid sonrası bir düzeltme gibiydi. Avrupa tarafında ise durum rekor yüksek gaz fiyatları ile tam bir gelişmiş enerji krizidir. Talepte önemli bir daralma var ve toplumsal yapı süreçten etkileniyor. İki kat artış talep daralması için bir fiyat seviyesi olarak düşünülebilir, ancak on kat fiyat artışı toplumsal rahatsızlıkları beslemek için çok daha büyük bir canavardır.
Ayrıntılı olarak bakacak olursak elektrik sistemine yönelik talepte kaymalar var. Örneğin güneş enerjisine bağlı kış-yaz arz-talep güvenliği gibi sistemdeki asimetriler artıyor. Bununla birlikte "rüzgâr kuraklığı" gibi bilinen bilinmeyen gelişmeler önemli bir sorun teşkil ediyor. Yazın en yüksek elektrik talebi en sıkı arz-talep dengesine karşılık gelmiyor çünkü güneş enerjisi oyunu arz talebinden talep esnekliğine çevirdi.
Piyasa mekanizmasında sıfır marjinal maliyetli kaynaklara ne dersiniz? Marjinal fiyatlandırmanın faydaları olsa da onlar tıpkı belirli sıcaklık aralıklarında çalışan iPhone'lar gibi, ortodoks araçlar da bir dizi olay için tasarlanmıştır. Sistemin bu seçeneklerin ötesine geçtiğini ve araçların etkinliğinin azaldığını varsayalım. Bu nedenle işletme rezervi marjinal eğrisi sıkı bir piyasada çalışır ancak normal koşullarda çalışmaz.
Yeni çağ elektrik mekanizmalarında uygulanacak pek çok mekanizma var. Fosil yakıtlar için, sert/yumuşak tavanlarla marjinal fiyatlandırma şu anda uygun gibi görünüyor. Bu alanda reform kolay değil ve Kaliforniya'da bile yıllar aldı.
Ancak Kaliforniya'dan öğrenilecek başka konular ve dersler de var. Sonrasında gördüğümüz gibi, yatırımcılar Star Wars karakterleri olarak adlandırılan oyun prosedürleriyle her piyasa eksikliğini istismar ettiler ve Avrupa gaz piyasası da kesinlikle çok farklı değil. Muhtemelen yatırımcıların karşılaştırma ölçütünü nasıl manipüle ettiklerini göreceğiz. Benchmarklar balinalar gibidir, su sığ olduğunda avlanmak daha kolay hale gelir.
Tek başına yeşil bir elektrik piyasası imkansız, ancak hibrit bir model daha öngörülebilir. Elektrik piyasaları şu anda bile hibrit çünkü gerçek zamanlı operasyonlar ve gerçek zaman için vaatler var. Bu kez, talep üzerine ve mevcut piyasa ayrımı çok daha elverişlidir. Ancak başlangıçta, veri ve bağlanabilirlik elektrik piyasası operasyonları için zemin hazırladı. Bu 1990'larda oldu. Şimdi her zamankinden daha sofistike araçlara sahibiz. Piyasalar da buna göre şekillenecek.
Canan Özden Schilling'in kitabı "Güncel Ekonomi: Elektrik Piyasaları ve Tekno-Ekonomi" kitabı bu zamanlar için mutlaka okunması gereken bir kitap ve ben hala o kitaptaki gözlemlerden etkileniyorum. Elektrik piyasaları, mühendislik ile ekonominin iç içe geçtiği bir sistem. Temelde veri tabloları üzerinde yaşıyor ve bakır teller üzerinde çalışıyorlar. Eğer bir reform gerçekleşirse, mevcut mühendislik ve ekonomi anlayışından en iyi şekilde yararlanacaktır. Ancak piyasalar aynı zamanda birikmiş deneyim, anlayış ve çatışmaların da kurumlarıdır. Bunu alçakgönüllülükle bir gerçeklik olarak kabul etmeliyiz.