Elektrik kesintileri geçtiğimiz yıl Küba’da toplumsal huzursuzluğa sebep olmuş ve çeşitli protestolarda hedef gösterilmişti. Elektrik kesintilerinin bir nebze de olsa azalması protestoları bir süreliğine bitirmiş olsa da Mayıs ayından beri durum giderek kötüleşiyor. Mayıs ayı itibariyle ülkede elektrik kesintileri hiç azalmadı, kesinti süreleri ise giderek uzuyor. Elektrik kesintilerinin adanın tamamını etkilediği ve ülkenin büyük bölümünün günde iki defa 4 ile 6 saat arası kesinti yaşadığı belirtiliyor. Union Electrica de Cuba’dan (UNE) alınan verilere göre Temmuz ayında 31 günün 29'unda elektrik kesintisi yaşanırken Ağustos ayında da bu durum benzer bir şekilde devam etti. 11 milyon nüfusa sahip bir Karayip ülkesi olan Küba’nın başkenti Havana’da da durum farklı değil. Geçen ay yerel bir trafo merkezinde yaşanan elektrik kesintisi nedeniyle Havana'nın 15 belediyesinin çoğu iki saat boyunca karanlıkta kaldı. Yerel halk, bazı bölgelerde elektrik kesintilerinin 8 saatten fazla sürdüğünü ve 20 saate kadar çıktığını belirterek yaşamlarının giderek zorlaştığından şikayet ediyorlar. Her gün yaşanan elektrik kesintileri, işletmelerin ekonomik kayıplar yaşamasına sebep olurken insanların ise yemek pişirmekten çamaşır yıkamaya, televizyon izlemekten internete girmeye kadar birçok temel konuda zorluk yaşamasına sebep oluyor. Ülkenin en büyük sorunlarından biri haline gelen enerji krizi kronikleşme tehlikesiyle karşı karşıya ince bir çizgi üzerinde duruyor.
Eski Enerji ve Madencilik Bakanı Livan Arronte Cruz, yaptığı açıklamalarda yaşanılan krizin çözümünün kolay olmadığını ve zaman alabileceğini belirmişti. Bakan, Küba'nın eskiyen 20 elektrik santralinde meydana gelen ve ödenek yetersizliği nedeniyle bakımları ertelenen arızaların, bu yıl iki jeneratörde çıkan yangınla birleşerek durumu daha kötü hale getirdiğini ve elektrik kesintilerinin önümüzdeki yıl da devam edebileceğini söyledi. Küba'nın mevcut elektrik santralleri ortalama 35 yıllık ve en az 15 yıllık yüzlerce küçük jeneratörden oluşan bir yedekleme sistemi bulunuyor. Küba yakıt ihtiyacının %50'sinden fazlasını Venezuela'dan ithal ediyor. Elektrik santralleri çoğunlukla ağır ve aşındırıcı yerel ham petrol yakıyor. Elektriğin sadece %5'i yenilenebilir kaynaklardan geliyor. Bu da ülkede yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımların elle tutulur bir sonuç vermediğini gösteriyor. Kübalı yetkililer, Trump yönetimi sırasında ABD tarafından uygulanan yaptırımların artırılmasının ve Biden’ın yaptırımları geri çevirme sözünü tutmayarak hala büyük ölçüde devam ettirmesinin elektrik santralleri için yedek parça ve yakıt satın almayı zorlaştırdığını söylüyor. Hükümet ise eskiyen şebekeyi yenileyemediği için fon eksikliğini suçluyor ve elektrik kesintilerinin ana nedeninin yakıt kıtlığı değil arızalar olduğunu söylüyor. Austin’de yer alan Teksas Üniversitesi Latin Amerika ve Karayipler Enerji Programı Direktörü olan analist Jorge Piñon ise Küba hükümetinin adanın elektrik santrallerini çalıştırmak için ihtiyaç duyduğu yeterli ham petrolü üretemediğini ve ülkenin giderek artan bir enerji açığıyla karşı karşıya olduğunun altını çizdi.
Küba hükümeti ülkede süregelen enerji krizine kronikleşmeden önce çözüm bulmak istiyor. Çözüm arayışında ise ilk yüzer enerji santrali “Powership” filosunu tasarlayan ve üreten Türk enerji şirketi Karadeniz Holding'in bir parçası olan Karpowership ile görüşmelerin yeniden başladığı söyleniyor. Küba hükümetinin, Türk şirketle ada için şu anda açık denizdeki gemi jeneratörlerinden ürettiği megawatt'ı iki katına çıkartması için iletişime geçtiği biliniyor. Küba’nın asgari elektrik talebini karşılayabilmesi için 3.000 MW'tan fazla elektrik üretmesi gerekirken şu an için sadece 2.000 MW ile 2.500 MW arasında elektrik üretebiliyor.
Karadeniz Holding’in ise halihazırda Küba açıklarında bulunan yaklaşık 250 MW kapasiteye sahip beş gemisi bulunuyor. Küba hükümeti ve holding arasındaki görüşmeler 2018 yılına dayanıyor. 2018 yılının Ekim ayında Küba'nın devlete bağlı elektrik şirketi Union Electrica de Cuba (UNE) ile anlaşma imzalayan holding, yaklaşık 51 aylık bir zaman dilimi için 3 gemisiyle toplamda 110 MW'lık elektrik üretimi konusunda anlaşmıştı. Bu gemilerden isimleri Barış Bey ve Esra Sultan olan iki gemi, Temmuz 2019'da Port de Mariel'de, Ela Sultan isimli gemi ise Kasım 2019'da işletilmeye başlanmıştı. 2019 yılının Kasım ayında sözleşme kapasitesi 110 MW’tan 184 MW'a çıkarılmıştı. Türk şirketinin, 3 gemi ile ülkenin toplam elektrik ihtiyacının yüzde 10’unu karşıladığı belirtilmişti. Geçtiğimiz Nisan ayında anlaşmaların hem kapasitesini hem de gücünü artırmak için görüşmeler gerçekeşmiş, Küba eski Enerji ve Madencilik Bakanı Livan Arronte Cruz gemi sayısının artırılacağını duyurmuştu. Yeni gemilerin 15 MW’lık güce sahip olacaklarını söylemişti. Yetkililer, Türk şirketinin adanın enerji ihtiyacını karşılanması ve elektrik kesintilerini azaltması için Küba açıklarındaki filoya daha fazla ekleme yapmaları gerektiğine inanıyorlar. Bu bağlamda, Ağustos ayının sonunda yeniden başlayan görüşmeler ile sürdürülen anlaşma netlik kazanırsa, enerji krizinin bir bataklık gibi içine çektiği Küba’da rahatlama sağlayabilir.
Kübalılar; Covid-19 salgını, ABD tarafından uygulanan yaptırımlar ve gittikçe kötüleşen ekonomik durumun ortaya çıkardığı ağır sonuçlarla iki yılı aşkın bir süredir baş etmeye çalışıyor. Komünist rejimle yönetilen ülkenin ekonomisi salgınla birlikte 2020 yılında %10,9 gerilemiş ve geçtiğimiz yıl sadece %2 toparlanabilmişti. Elektrik kesintilerinin yanı sıra ilaca ve gıdaya erişimde de sıkıntı yaşayan halk, yakıt kıtlığı ve toplu taşımaların giderek azalması gibi problemlerle uğraşıyor. Temel ihtiyaçlarını karşılamak için uzun kuyruklarla ve yüksek fiyatlarla baş başa bırakılıyorlar. Eylül ayı sonlarında ise yaşanan Ian Kasırgası'nın ardından Küba'nın elektrik şebekesi çökmüş ve Havana genelinde yoğun protestolara yol açmıştı. Kesintilerin devam etmesi ve bazı bölgelerde daha da kötüleşmesi sebebiyle o zamandan bu yana kasaba ve şehirlerde çok sayıda protesto düzenlendi. Geçtiğimiz ay ise hükümet çözümü enerji ve madencilik bakanını değiştirmekte görerek Arronte’nin yerine Vicente de la O Levy'i getirdi. Ülke, birçok sorunla uğraşırken elektrik kesintilerinin ne zaman biteceğini söylemek pek mümkün gözükmüyor. Bu noktada, Karadeniz Holding ile yapılan görüşmeler ve anlaşmanın detayları yol gösterici olabilir.
Commenti