24 Şubat tarihindeki Rusya'nın Ukrayna'yı işgali beraberinde enerji sektöründe çeşitli tartışmaları ve krizleri sürükledi. Zaten yüksek olan gaz fiyatlarının daha da artması sonucu Avrupa ülkeleri depolarını nasıl dolduracakları konusunda ve Rus gazına alternatif üretme konusunda çözüm aramaya başladılar. Avrupa Birliği ülkeleri ortak karar alarak Rusya’dan gaz alımını 2030 yılından önce bırakacaklarına dair söz verdiler. Yerine getirilmesi kolay olmayan bu söz Rusya’ya uygulanması tartışılan yaptırımların enerji ayağında baskılara da sebep oluyor. Avrupa ülkeleri Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika'nın çeşitli bölgelerinde Rus gazına alternatif ararken kendilerine en yakın ve politik anlamda en az sorunlu olan tedarikçileri Norveç, mantıklı bir çözüm olarak göze çarpıyor.
Norveç, dünyanın en büyük enerji ihracatçılarından biri ve aynı zamanda iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılmasının küresel bir savunucusu konumundadır. Norveç, 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını 1990 yılındaki seviyenin %40'ına kadar azaltmak ve 2050 yılına kadar düşük karbonlu bir toplum olma hedefi belirlemiştir. Diğer taraftan hidroelektrik Norveç’te elektrik üretiminin ana kaynaklarından biridir. 1800’li yılların sonlarından itibaren enerji üretimi amacıyla şelalerdeki ve nehirlerdeki enerji kullanılmaya başlandığından beri hidroelektrik enerji Norveç’in en büyük enerji kaynaklarından biri olmuştur. Yenilenebilir enerji, Norveç’teki elektrik üretiminin yüzde 98’ini kapsıyor. Avrupa’ya kıyasla yüksek olan bu oranda termal enerji ve rüzgâr enerjisi de büyük yer kaplamaktadır. Avrupa’nın neredeyse toplamının sahip olduğu açık deniz rüzgâr enerjisi fırsatına tek başına sahip olan Norveç açık deniz rüzgârıyla yeşil hidrojen artırma potansiyelini de elinde bulundurmaktadır. Günümüzde Avrupa Birliği’nin kullandığı doğal gazın yüzde 20 ile yüzde 25’ini Norveç, Kuzey Denizi’nin altında yer alan geniş boru hatları aracılığı ile sağlıyor.
2021 yılında Avrupa Birliği ülkeleri kullandıkları doğal gazın yaklaşık yüzde 40'ını oluşturan 155 milyar metreküp Rus gazı ithal ettiler. Aynı yıl içerisinde Norveç’in doğal gaz üretimi 113 milyar metreküpe ulaşarak İngiltere’nin doğal gaz talebinin yaklaşık dörtte birini karşıladı. Norveç Petrol ve Enerji Bakanı Terje Lien Aasland Norveç’in Avrupa'nın ana enerji tedarikçisi olarak kalması gerektiğini belirterek Norveç'in, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş sonucu ortaya çıkan Rusya’nın doğal gaz teslimatlarındaki düşüşü karşılayabilmek amacıyla ek gaz sağlayabileceğini dile getirdi. Burada önemli noktalardan birinin Norveç’in petrol rezervlerinin yönetimini sıkıntıya sokacak bir durumun oluşmaması olduğunu belirtti. Rusya Polonya ve Bulgaristan’a doğal gaz sevkiyatını durdurduktan sonra Polonya’nın Rusya’dan aldığı 10 milyar metreküp gazın yerini Norveç'in Kuzey Denizi gaz sahalarının karşılayacağı Norveç Petrol ve Enerji Bakanı’nın sözlerinin temeli sayılabilir. Meydana gelen bu durum dünyanın en büyük üçüncü gaz ihracatçısı olan Norveç için önemli bir fırsat. Diğer taraftan Avrupa Birliği’nin Rus doğal gazına olan bağımlılığını üçte iki oranında azaltma planı her ne kadar sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatındaki artışa dayandırılmış olsa da aynı zamanda yılda ek olarak 10 milyar metreküp tedarik eden alternatif boru hattı gazı tedarikçilerine de bağlı. Avrupa Komisyonu’nun açıkladığı bu plan özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yaklaşık 2 aydır süregelen saldırganlığına ve Rus hükümetinin Avrupa’ya karşı sıkça dile getirdiği doğal gaz akışını kısıtlama ve kesme tehditlerine verilen bir yanıt niteliğinde olsa da Batı Avrupa’nın en büyük petrol ve doğal gaz üreticisi Norveç, üretim kapasitesini artırma ve Rus gazının olmadığı koşulda doldurulması gerekecek olan boşluğu ne kadar doldurabilir sorularıyla gündeme gelmiş durumda.
Norveç petrol ve gaz sahaları yaklaşık %100 kapasite ile üretim yaparken bazı durumlarda petrol ve gaz karışımının ayarlanması mümkün olabilmektedir. Hükümet, ülkedeki üretimin zaman içinde en üst düzeye ulaşmasını sağlamak için belli alanlarda kotalar belirleyebiliyor. Dünyanın en büyük yedinci doğal gaz üreticisi olan Norveç, petrol ve doğal gaz arasında neredeyse birbirine eşit bir şekilde günde yaklaşık 4 milyon varil eşdeğer petrol pompalıyor. Bu sayede ürettiği doğal gazın yaklaşık %95'ini Almanya, İngiltere, Fransa ve Belçika'daki terminallere bağlanan geniş bir denizaltı boru hattı ağı aracılığı ile ihraç ediyor. Bu yıl içerisinde de Polonya için yeni bir boru tamamlanması bekleniyor. Öte yandan Norveç’in petrol ve gaz sahalarının zaten maksimum kapasitede üretim yaptıkları düşünüldüğünde Avrupa’ya doğal gaz arzını artırmanın belli başlı zorlukları da var. Oslo merkezli bir şirket olan Rystad Energy'de analist Nikoline Bromander, Norveç'in bu yıl toplam doğal gaz üretiminin 126,5 milyar metreküpe çıkarmasını beklediğini belirtiyor. Ancak bu büyümenin sürdürülebilir olmayacağına dair düşünceler de mevcut. Kuzey Denizi'nin altındaki Trol gaz sahası da dahil olmak üzere, Norveç'in bazı gaz sahalarının önümüzdeki on yılda düşüş dönemine gireceği düşünülüyor. Hükümet yeni keşifler yapılmasını onaylayarak önemli sonuçlara ulaşsa bile bu keşiflerin üretimdeki düşüşü hızlı bir şekilde kapatması mümkün gözükmüyor.
Comentarios