Hepimizin çeşitli haber kanallarından takip ettiği gibi Rusya-Ukrayna Savaşı’nın birçok sosyal sonucu var. Sayısız evin yıkıldığını, evlerinden kaçmak zorunda kalan insanları, eskiden şehir olan birçok hayalet kasabayı ve daha fazlasını izledik. Ukrayna ve Rusya askerlerinin dışında çok sayıda can kaybının görülmesi şaşırtıcı olmadı. Savaşın kurbanı kuşkusuz gençler, çocuklar, yaşlılar ve savaş bölgesinde bulunan tüm insanlardır. Ancak, çevre ve savaş bölgesinde yaşayan diğer türler, ilk bakışta belirgin olmayan ancak hayati olan diğer kurbandır.
Savaş ve Silahlı Çatışmalarda Çevrenin Sömürülmesini Önleme Uluslararası Günü konuşmasında Birleşmiş Milletler eski Genel Sekreteri Ban Ki-Moon, “Çevre uzun zamandır sessiz bir savaş ve silahlı çatışma zayiatı olmuştur. Toprağın kirlenmesinden ve ormanların yok edilmesinden doğal kaynakların yağmalanmasına ve yönetim sistemlerinin çöküşüne kadar, savaşın çevresel sonuçları genellikle yaygın ve yıkıcıdır” dedi. Çevre de ilk anda müdahalede genellikle acele etmediğimiz kayıplardan biri oldu. Ancak, çevresel etkinin, ilk bakışta korumaya çalıştığımız insan faktörü üzerinde uzun vadeli çok büyük bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Çevrenin bir milliyeti yoktur; ancak bu savaşı iki devlet arasındaki bir savaş olarak anıyoruz. Ayrıca diğer canlıların savaş alanından uçma şansı da yok. Bu nedenle, savaş bittikten sonra çevreyi düşünmek zorundayız.
Uzmanlar Savaşın Çevresel Etkisi Hakkında Ne Diyor?
Savaş olmadan önce, Ukrayna yıllar içinde tarımdan sanayileşmiş bir ülkeye dönüşmüştü. Bu nedenle, savaş çevre için daha büyük tehditler oluşturmaktadır. Ukrayna hala bir tarım ülkesi olsaydı, sonuçlar daha az önemli olurdu. Bununla birlikte, sanayileşmiş bölgelerde, “Rus kuvvetleri geniş, nüfuslu alanlarda geniş alan etkileri olan patlayıcı silahlar kullandı. Rus hava saldırıları birçok şehir sakininin ısısını, suyunu ve enerjisini kesti.”
Bu, savaşı çevre açısından daha fazla endişelendiriyor çünkü Rusların kullandığı silahların toprağa, suya ve havaya yayılmasına neden oldu. Örneğin, savaş bölgesinde Ruslar tarafından bir elektrik santralinin hedef alınması, kısa vadede geri dönüşü olmayan ve muhtemelen uzun vadede farklı tehditlere neden olan büyük kirliliğe neden olmuştur. Uzmanlar, savaşın uzun vadeli etkisini, 1980'lerdeki Çornobil durumu gibi olacağı ve etkilerinin onlarca yıl süreceği için sıklıkla değerlendiriyor. Mülteci sorunu gibi etkileri olsa da, toprağa salınan yüksek miktarda arsenik ve kurşun nedeniyle temiz suyun olmaması ve Ukrayna'da kalanlar için su daha önce birçok kez olduğu gibi hastalık salgınlarına neden olacaktır.
Ayrıca Ukrayna, hayvanlar ve bitkiler de dahil olmak üzere 70.000'den fazla endemik türü barındıran çok özel bir coğrafi bölgeye sahiptir. Bazı bölgeler zengin su kaynaklarına sahiptir ve bu türlerin yüzyıllarca yaşamasını sağlar. Ancak Rusya'nın kullandığı silahların neden olduğu yüksek oranda kirlenen ana su kaynakları ile bu türlerin zenginliğinin azalacağı da kuşkusuzdur. Bu da, başta kereste olmak üzere tarımsal üretimin halen devam ettiği Ukrayna'da gıda kaynaklarının azalmasına neden olacaktır.
Çözüm Önerileri
24/03/2022'de Avrupa Birliği (AB), savaşın ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerine ilişkin bir kararı kabul etti. Tahmin edilebileceği gibi, dünya genelinde ihtilafa farklı bakış açıları olsa da AB, Ukrayna'nın yanında yer alıyor. Bu nedenle, Ukrayna'nın korunmasına ilişkin kararla ilgili öneriler Ukrayna'ya yardımının önemini vurguluyorlar. “AB, savaşın neden olduğu çevresel zararın korunmasına ve onarılmasına yardımcı olmalı ve çevre suçlarını cezalandırmalı(…)” olarak iradelerini belirttiler. Çevre için Ukrayna'ya daha fazla çevre sorunu konusunda yardım etmek için AB'nin desteğini arıyorlar.
Ukrayna, elbette, devam eden bu çatışmada birçok nedenden dolayı yardım arıyor ve çevre de bunlardan biri. Ancak yardım istemek bir ölçüde etkili olsa da şimdilik yara bandı gibi görünüyor diye düşünüyorum. Yaşananlar geri alınamaz ancak verilen zararlar için önleyici tedbirler alınabilir. Yardım istemek bir adımdır, ancak Ukrayna'da verilen zarar sadece ülkenin kendisini etkilemeyecektir. Sadece çevresel değil, ekonomik ve sosyal olarak da dünyanın diğer bölgelerini etkileyecek uzun vadeli etkileri olacaktır. Bu nedenle, diğer ülkelerden de farkındalıkla geriye kalanların nasıl korunacağına odaklanılarak Ukrayna'nın geleceği daha parlak olacaktır.