1965 yılından günümüze sürekli artan Türkiye birincil enerji talebinde petrol her zaman baskın enerji kaynağı olmuştur. Türkiye'nin yukarı akışlı petrol sektörünün 65 yılı boyunca, birçok ulusal ve uluslararası petrol şirketi faaliyet göstermiş ve bir milyar varilden fazla ham petrol üretilmiştir. Küçük ölçekli (small-tiny) sahaların sayısı çok fazladır ve çeşitli jeolojik zorluklar nedeniyle Türkiye'nin güneydoğu bölgesine dağılmıştır. Yeraltının fiziki yapısının son derece karmaşık olduğunu ve petrol sıvılarının oluşumunu tahmin etmenin ve tanımlamanın zor olduğunu açıkça belirtmekte fayda var. Teknik olarak sağlam ve kapsamlı tanımlar, yeraltı değerlendirmelerinin tutarlılığını sağlamanın ilk gerekli adımıdır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Diyarbakır ilindeki arama ve üretim çalışmaları, çoğunlukla Paleozoyik ve Kretase petrol sistemlerine odaklanmıştır. Geçtiğimiz on yılda, yerli ve yabancı şirketler, Diyarbakır ilini, Paleozoyik konvansiyonel petrol sistemi de dahil olmak üzere, arama ruhsatı alanlarında büyük potansiyele sahip, Türkiye'de dikkate değer fırsatlar sunan, yüksek getirisi olan bir pazar olarak gördüler.
Keşfedilen miktarlar, Orta Doğu'daki benzer sahaların çoğundan boyut olarak daha küçük olmasına rağmen, Türkiye'nin güneydoğusundaki petrolün yaklaşık %80'i Üst Kretase karbonatlarından üretilmektedir. Türkiye’nin güneydoğusunun diğer bölgelerinde, Diyarbakır bölgesi içinde, erken Silüriyen istifi önemli kaynak seviyeleri içerir ve Üst Ordovisiyen kumtaşlarında (Paleozoyik petrol sistemi) petrol keşifleri yapılmıştır.
Diyarbakır Havzası'nda uzun süredir petrol arama ve petrol üretimi, ön bölge havzasında ağırlıklı olarak kuzey Diyarbakır bölgesi ve doğu Batman bölgesine odaklanırken, orta ve güney Diyarbakır havzası çok az biliniyordu. Aladdin Middle East ("AME"), 1972 yılında Silüriyen kaynaklı petrol üreten Molla-Yasince Petrol sahasının keşfiyle sonuçlanan 70'lerin başlarından bu yana Diyarbakır havzasında hidrokarbon araması yapan tek şirket olmuştur. İkinci bir ön bölge keşfini, 60'lı yıllarda Gulf Oil tarafından açılan ancak kuru olduğu düşünülen Kastel izledi; ancak 1990'da Shell TPAO JV, Kastel'i Molla-Yasince'nin kuzeyinde açılan bir keşif yapmak için ikinci bir kuyu açtı. 2008 yılında, AME liderliğindeki bir konsorsiyum, Güneydoğu Anadolu'da keşfedilen ilk ticari olarak uygun Paleozoyik petrol sahası olan Arpatepe'de petrol keşfetti. Mevcut Paleozoyik yaşlı petrolün çoğu Molla-Bismil sahalarından gelirken, gelecekteki üretim artışı için en büyük beklentiler, halen nispeten az gelişmiş veya keşfedilmemiş olan diğer Diyarbakır Havzası sahalarından gelmektedir.
Bu keşif çabalarından ortaya çıkan uzun vadeli resim, bir dizi önemli başarıyı içeriyor. 2007'lerin sonlarına kadar, hakim görüş, Yukarı Ordovisiyen rezervuar sahalarının güney
bölgesindeki küçük potansiyel alanlarla sınırlı olduğu yönündeydi. Yukarı Ordovisiyen rezervuarlarının keşfi, 2008 başlarında güney Diyarbakır Havzasında AME liderliğindeki konsorsiyum tarafından Arpatepe Sahası'nın keşfedilmesiyle ivmelendi .
Türkiye’nin güneydoğusunda, ulusal ve bağımsız şirketler Diyarbakır Havzası'ndaki Paleozoyik sahaları anladılar. Sınırlı kuyu ve sismik veri kümelerinin zorluğuna rağmen, Molla-Bismil bölgesi Ordovisiyen-Silüriyen sahaları için kanıtlar artıyor. Arpatepe, Bahar, Yeniev ve Güney Çalıktepe petrol sahaları bu bölgedeki keşiflerden bazılarıdır. Dikkate değer ilk örnek, 2008 yılında Arpatepe-1 arama kuyusu tarafından Bedinan kumtaşlarında bulunan petroldür. AME liderliğindeki konsorsiyum, petrolün Arpatepe-1 kuyusunda Molla-Bismil bölgesinde en üstteki Bedinan Formasyonu'nda keşfedildiğini kanıtladı, petrolü test etti. Burası yaklaşık 35 m'lik üst Bedinan kuvarsca zengin kumtaşı üyesinde (üst B4), doğal akışla 40.90 derece API yağından 350 stbopd (günlük stok tank varil petrol ) üretiyor. Dikkate değer bir diğer örnek ise 2012 yılında Transatlantic Petroleum Company tarafından yapılan Bahar-1 kuyusunda Bedinan kumtaşlarında keşfedilen petroldür . Ardından, sahanın ticariliğini ve geliştirme fizibilitesini değerlendirmek için gerekli bilgileri toplamak için birkaç başarılı arama kuyusu ( Altınakar kuyuları, Güney Çalıktepe kuyuları, Yeniev kuyuları ve Çöltepe-1 gibi) açılmıştır.
Arpatepe keşfi civarında da olumlu sonuçlar veren birkaç kuyu açıldı. En yenisi Bedinan rezervuarında petrol üreticisi olarak tamamlanan Kılavuztepe-1 ve Bağyaka-1 kuyularıdır.
Salat-1 keşif ile M45-B numaralı arama ruhsatında yeni bir umut verici gelişmedir. Çalık Petrol tarafından Şubat 2022'de duyurulan kuyu, Bedinan Formasyonu'ndan brüt petrollü bir ödeme bölgesine çarpmış ve 1200 boepd'lik hafif, 42 derece API petrolü çıkarmıştı.
Bu önemli gelişmeler, Molla-Bismil bölgesindeki derin kuyuların Paleozoyik bir petrol sistemi olduğunu ortaya koymaktadır. Paleozoik petrol sistemindeki, özellikle Molla-Bismil petrol sahasındaki Yukarı Ordovisiyen-Silüriyen petrol sistemindeki arama atılımı, Türkiye’nin güneydoğusundaki diğer illerinde petrol aramaları için ilham vericidir.
Yeni bir keşifte, Diyarbakır Havzası'ndaki Yukarı Ordovisiyen Bedinan-4 kırıntılı rezervuarı Molla-Bismil alanında büyük önem taşıyor. Kuzey ve güney Molla-Bismil petrol sahalarında önemli petrol sahalarının keşfi, yeni petrol üretim sahaları ve eski petrol yataklı ödeme bölgesi (Bedinan kumtaşları) yaklaşımıyla Diyarbakır Havzası arama ruhsatlarının petrol potansiyelini büyük ölçüde artırmaktadır. Aladdin Middle East Ltd. tarafından ilk olağanüstü Paleozoyik hedefli çalışmaların başlangıcından günümüze kadar Türkiye'nin güneydoğusundaki derin petrol arama potansiyelinin önemli bir ikamesi olmuştur. Bununla birlikte, 20 yılı aşkın bir araştırmadan sonra, bu kumtaşları nispeten derin kuyular tarafından delinmektedir. Bununla birlikte, rezervuar kalitesi değişkendir ve ekonomik alan gelişimi için öneminin tahminidir. Sonuç olarak, Türkiye, en azından konvansiyonel olmayan petrol büyük miktarlarda piyasaya girene kadar, o bölgeden gelen yerli petrol kaynaklarına giderek daha fazla güvenecektir.